Genealogie van der Lugt & van der Lee

Echt of onecht kind?

Wilhelmina van Leeuwen

* 11-10-1846 † 26-05-1923

Wilhelmina van Leeuwen is geboren te Puijflijk (Druten) op 11-10-1846 als onwettig kind

Vader: ???????

Moeder: Theodora van Leeuwen. * ??-??-1804 - † 18-01-1878

De akten

Op haar geboorteakte kun je zien dat de broer van Theodora van Leeuwen de aangifte heeft gedaan en dat hij bij de geboorte aanwezig is geweest, dit zou normaal gesproken door de vader van het kind gedaan moeten worden maar deze was niet bekend. (Hooguit bij Theodora zelf) Tevens is te zien dat de moeder (Theodora) op dat moment 43 jaar en ongehuwd is, wanneer we gaan kijken op de overlijdensakte van Theodora van Leeuwen, zien we dat ze is overleden in het jaar 1878, zijnde 73 jaar oud. Als we terugrekenen zien we dat ze geboren moet zijn in 1805 of 1804 afhankelijk van het tijdstip in het jaar.

Op de geboorteakte van Wilhelmina zien we dat Theodora 43 jaar is, de akte is opgemaakt op 12-10-1846, wat bij terugtellen een jaartal van 1803 of 1804 genereert. Hieruit kunnen we dus opmaken dat Theodora van Leeuwen in het jaar 1804 geboren is. Wanneer het verschil 3 jaar of meer zou zijn is er sprake van een fout, bij twee jaar of minder is er de mogelijkheid om in te schatten wat het jaar van de geboorte zou moeten zijn, in dit geval dus 1804 vooralsnog heb ik helaas geen geboorteakte van Theodora van Leeuwen kunnen vinden.

Wat is buitenechtelijk-, onwettig-, bastaard- of koekoekskind? (wikipedia)

Een buitenhuwelijks kind is een kind van ouders die niet met elkaar gehuwd zijn. Eenvoudige buitenhuwelijkse kinderen zijn buitenhuwelijkse kinderen van wie de ouders niet met elkaar willen trouwen. Overspelige (buitenhuwelijkse) kinderen en incestueuze (buitenhuwelijkse) kinderen zijn buitenhuwelijkse kinderen van wie de ouders niet met elkaar kunnen trouwen wegens een huwelijksverbod. Men spreekt over buitenhuwelijks moederschap wanneer een vrouw bevalt van een kind dat niet van haar echtgenoot is, ofwel omdat de vrouw niet getrouwd is, ofwel omdat de vrouw wel getrouwd is, maar het kind niet van haar echtgenoot is. Men spreekt over buitenhuwelijks vaderschap wanneer een man de verwekker is van kind bij een vrouw met wie hij niet is getrouwd. Men spreekt over een koekoekskind wanneer een kind geboren is binnen het huwelijk maar heimelijk verwekt is door een andere man dan de echtgenoot. De koekoeksgraad is het percentage heimelijke buitenechtelijke kinderen of zogenaamde koekoekskinderen in een generatie. Vroeger werd een onwettig kind ook wel als een defectus natalis (geboortedefect) aangeduid. In de tijd dat Wilhelmina als onwettig kind ter wereld kwam, hadden onwettige kinderen niet dezelfde rechten als wettige (binnen het huwelijk geboren) kinderen. Dit kwam vooral tot uiting binnen het erfrecht of het voeren van Heraldiek, dit kunt u eenvoudig na zoeken op internet.

Door het missen van de vaderlijke lijn mist er een groot deel van het historische DNA welke ook niet meer terug te vinden is. Immers de vader van Wilhelmina van Leeuwen heeft zijn DNA aan afstammelingen doorgegeven, dit deel mist dus en daarmee ook het deel van al zijn voorouders. Hierdoor kan een kwartierstaat niet geheel compleet gemaakt worden. In de kwartierstaat die ik voor mezelf gemaakt heb missen in dit geval behoorlijk wat mensen, daar de kwartierstaat momenteel terug gaat tot 1290. Het betreft 16 generaties voor de vader van Wilhelmina van Leeuwen. Om een idee te geven van het gat dat ontstaat even de volgende redenering, de vader mist, zijn (2) ouders missen, zijn (4) grootouders missen, zijn (8) overgrootouders missen, zijn (16) betovergrootouders missen en ga zo maar door tot 16 generaties na de vader van Wilhelmina. Dit gat zorgt in 16 generaties tijd voor de vermissing van 65537 mensen (inclusief) de vader van Wilhelmina.

In een kwartierstaat worden de voorouders van een kind weergegeven. Boven het kind staan vader en moeder, boven zijn ouders staan de grootouders enz. Hierin missen dus de broers en zussen die binnen een gezin voorkomen, een kwartierstaat is dan ook bedoeld om de voorouderlijke lijn in schema te zetten en daarmee de DNA lijn waaruit iemand afstamt. Een stamboom is een schema waarin alle nakomelingen van een bepaalde persoon worden gezet, dus ook broers en zussen die binnen het gezin geboren worden.

Erkenning door de moeder

Aangezien een geboorte binnen drie dagen na de bevalling bij de Burgerlijke Stand aangegeven diende te worden, was deze taak niet voor de kersverse moeder weggelegd. Indien het de aangifte van een onwettig kind betrof, werd dit meestal gedaan door derden, bijvoorbeeld de vroedvrouw of getuigen, die bij de bevalling aanwezig waren geweest of in wiens huis de bevalling had plaatsgevonden. In dat geval kreeg het kind de familienaam van de moeder, maar was door haar niet erkend. Om het kind alsnog te erkennen kon de moeder dit bij een opvolgend huwelijk doen of via de arrondissementsrechtbank. Dit laatste gebeurde nog weleens vlak voor het huwelijk van het kind. U vindt de vermelding van een dergelijke erkenning als kanttekening in de geboorteakte van het kind. Erkende de moeder het kind niet, dan werd het kind voor de wet niet als wettig erfgenaam gezien. Bij Wilhelmina zien we niets terugkomen op de geboorteakte, alleen een melding op de trouwakte dat ze een minderjarige onwettige dochter is.

Erkenning door de vader

Werd de geboorte van een „in onecht“ geboren kind door de vader aangegeven of door zijn bij authentieke akte aangestelde gemachtigde, dan was het kind erkend, maar nog niet gewettigd. Aangezien de naam van de moeder, die met de erkenning door de vader in moest stemmen, in de akte vermeld diende te worden, was het kind hierdoor wettelijk door beiden erkend. Het kind kreeg al wel direct de familienaam van de vader, maar had hier zeker niet dezelfde juridische rechten als een wettig kind. Door het erkennen van het kind aanvaarde de vader de verantwoordelijkheid voor de opvoeding en verzorging van het kind.

Wettiging door een huwelijk

Bij een opvolgend huwelijk van de ongehuwde moeder, bestond er de mogelijkheid om het kind door de ouders te laten wettigen. Dit kon alleen gebeuren met wederzijdse toestemming van de partners en indien het kind vóór het aangaan van dit huwelijk wettelijk was erkend of wanneer deze erkenning plaats had bij de akte van voltrekking. Het kind, of soms betrof het meerdere onechte kinderen, kreeg vanaf dat moment formeel de familienaam van de wettelijke vader en dezelfde rechten als een wettig kind, zoals het aanspraak maken op de erfenis. De naamsverandering en de vermelding van de wettiging met de datum van de huwelijksvoltrekking vindt u terug als kanttekening in de geboorteakte. Tevens vindt u hiervan de vermelding in de huwelijksakte van de ouders. Echter, er kan niet de conclusie getrokken worden dat de gewettigde vader ook daadwerkelijk de natuurlijke vader van het kind was. Het betekende niets meer dan dat de gewettigde vader het vaderschap voor zijn rekening nam. Hoe meer tijd er lag tussen de geboorte en het huwelijk met wettiging, des te groter de kans dat de echtgenoot niet de natuurlijke vader was. Wettiging van een onecht kind ná het huwelijk van de moeder was alleen nog mogelijk met een door de koning verleende brief van wettiging. Kinderen verwekt ‘in overspel of in bloedschande’ konden niet worden gewettigd.

Brieven van wettiging

De brieven van wettiging gaan terug op het oude afstammingsrecht. Wanneer uit feiten en omstandigheden was gebleken dat een man serieuze huwelijksplannen had, maar dit huwelijk door zijn onverhoeds overlijden niet plaats heeft kunnen vinden, kon de dan ongehuwde moeder bij de koning een verzoek indienen voor een brief van wettiging. Met dit document werd een onwettig kind alsnog gewettigd als kind van de moeder en de overleden vader, met alle rechten van dien. Dit was tevens mogelijk indien de ouders vóór of bij het aangaan van het huwelijk hadden verzuimd hun onwettige kinderen te erkennen.

Het Burgerlijk Wetboek uit 1838 zegt hierover in het Eerste Boek: Van personen: Dertiende titel: Tweede afdeeling: Van de wettiging van natuurlijke kinderen:

Artikel 329. Indien de ouders, vóór of bij het aangaan des huwelijks, mogten hebben verzuimd hunne natuurlijke kinderen te erkennen, kan dit verzuim worden hersteld door brieven van wettiging, bij den Koning, na ingewonnen advijs van den hoogen raad, verleend.

Artikel 330. Op gelijke wijze als bij het vorige artikel is bepaald, kunnen ook worden gewettigd natuurlijke en wettiglijk erkende kinderen, uit ouders geboren, die uit hoofde van overlijden van een hunner, hun voorgenomen huwelijk niet hebben kunnen tot stand brengen.

Artikel 331. In de beide gevallen, bij de twee laatstvoorgaande artikelen uitgedrukt, zal de hooge raad, alvorens zijn advies uit te brengen, de bloedverwanten der verzoekers hooren of doen hooren, en zelfs kunnen bevelen dat het verzoek ter wettiging, door middel van aan te wijzen openbare nieuwspapieren, worde bekend gemaakt.

Artikel 332. Wettiging, het zij door het opvolgend huwelijk der ouders, het zij, in het geval van artikel 329, bij brieven van wettiging verleend, heeft ten gevolge dat de kinderen dezelfde regten genieten als of zij sedert het huwelijk waren geboren.

Artikel 333. In het geval bij artikel 330 voorzien, heeft de wettiging slechts kracht, van den dag waarop de brieven door den Koning zijn verleend: zij kan alzoo, ten aanzien der erfopvolging, niet strekken ten nadeele van wettige voorkinderen, gelijk zij ook niet werkt in de erfopvolging van andere bloedverwanten, dan voor zoo verre dezelve in het verleenen der brieven van wettiging hebben toegestemd.

Artikel 334. Op gelijke wijze, en onder dezelfde bepalingen als bij de vorige artikelen is vermeld, kunnen ook reeds overledene kinderen, welke nakomelingen hebben nagelaten, gewettigd worden; in welk geval, de wettiging ten voordeele van die nakomelingen strekt.

Daar is ze dan!

Wilhelmina van Leeuwen, haar moeder had de steun van haar broer bij de bevalling zodat deze het kind bij de gemeente kon aangeven. Dit moest binnen 3 dagen gebeuren en is voor de moeder die nog in het kraambed ligt niet mogelijk. Dit moest dan ook gebeuren door iemand die bij de bevalling aanwezig is geweest. In dit geval Ome Gerard, de broer van moeder. Want vader was niet aanwezig en heeft waarschijnlijk ook nooit zijn neus laten zien. Wilhelmina is als kind niet erkend want op haar geboorteakte staat geen vermelding van erkenning/wettiging in de kantlijn. Wilhelmina had dan ook geen erfrecht.

Het huwelijk van Wilhelmina van Leeuwen met Theodorus Wilms

Hiernaast zie je een deel van de huwelijksakte d.d. 26-04-1867 tussen Wilhelmina van Leeuwen met Theodorus Wilms. Op deze akte vallen direct een aantal zaken op:

1. Het leeftijdsverschil tussen Theodorus en Wilhelmina is 38 jaar, Theodorus is 58 en Wilhelmina is 20

2. De tekst: „onwettige en minderjarige dochter van Theodora van Leeuwen“

3. Het ontbreken van de naam van vader op de huwelijksakte.

4. Het is gezien de ondertekeningen niet duidelijk of Theodora wel bij het huwelijk aanwezig was. De handtekening van Theodora mist, mogelijk is ze er niet bij geweest, hoefde ze niet te getuigen of was ze de kunst van het lezen en schrijven niet machtig.

Algemene toestand (1847 - 1853)

In ons land is de economische nood groot. In 1845 en 1846 heerste de aardappelziekte. Maar ook in 1847 is er in delen van het land een ware hongersnood. De armoede neemt grote vormen aan. Er zijn strenge winters. De graanprijzen zijn niet gunstig. De prijzen van de levensmiddelen zijn hoog. Het aantal bedeelden onder de bevolking is groot. Velen verlaten het land en emigreren naar Amerika vanwege de economische malaise. Onder Thorbecke vindt er in 1848 een fundamentele herziening van de Grondwet plaats. Er komt ook een nieuwe Gemeentewet, waardoor de gemeenten meer zelfstandigheid krijgen. De populaire Koning Willem II, ‘de held van Waterloo’, overlijdt plotseling op 17 maart 1849. Op de 12e mei 1849 wordt de nieuwe Koning Willem III ingehuldigd. Wellicht door de malaise en armoede doen zich zeer veel kleine misdrijven, overtredingen en diefstallen voor. Bedelarij is aan de orde van de dag. Grote zorgen zijn er op het gebied van de armenzorg. Het zet de verhouding met de diaconie onder druk. Er komt een herziening van het gemeentelijke belastingstelsel tot stand.

Daar Wilhelmina nooit erkend of gewettigd is en de algehele situatie in Nederland behoorlijk instabiel was, is het niet zo gek te denken dat Wilhelmina een noodgreep heeft gedaan door te trouwen met een veel oudere en misschien ook wel welgestelde en gesettelde man. Doordat Wilhelmina onwettig te boek stond had ze geen erfrecht, het geld moest dus uit een andere hoek komen. De economie was ronduit slecht en in die tijd werden veel bedelaars en landlopers naar Veenhuizen gezonden voor heropvoeding.

Een zus van Hermina Wilms, Elizabeth zal niet ouder dan 2,5 jaar worden.

26 april 1867 is Wilhelmina met Theodorus Wilms gehuwd, reeds op 8 juni 1867, 43 dagen nadat ze getrouwd zijn wordt Elizabeth geboren. Wilhelmina was tijdens de huwelijksplechtigheid dan al 34 weken zwanger. Je ziet hier dan ook het feit terugkomen dat Elizabeth „wettig“ is omdat ze binnen het huwelijk geboren is. Het is niet mogelijk om te zeggen of het kind van Theodorus Wilms was. Het huwelijk van Theodorus en Wilhelmina kan evengoed een noodgreep zijn geweest.